Agressie in de zorg – wat moet je er mee?

Agressie in de zorg is al jarenlang een groot probleem. Vele hoofdbrekens en onderzoeken later blijkt dat het probleem alleen maar groeit en dat veel zorgverleners vroeg of laat op die agressie stuiten. Stress en langdurig ziekteverzuim zijn daarvan vaak het gevolg. Het werkveld schreeuwt om maatregelen om de agressie tegen te gaan en liefst te voorkomen…

Dinsdag 17 mei bracht commissie De Winter naar buiten dat tussen 1945 en nu er tegen ruim 200 kinderen die onder de Jeugdzorg uit huis waren geplaatst, “ernstig en langdurig geweld is gebruikt”. De commissie deed een vooronderzoek naar geweld in de Jeugdzorg en kreeg zonder dat er een officieel meldpunt was geopend, al ruim 200 klachten binnen. Binnen instellingen en pleeggezinnen werden kinderen mishandeld, misbruikt en vernederd. De commissie beveelt verder onderzoek en een telefonisch meldpunt aan.

Agressie… in een heleboel beroepsgroepen kom je het tegen. Vroeger keek je op naar een brandweerman of ambulancemedewerker. Nu moeten ze verdomd goed uitkijken dat ze hun taak er levend vanaf brengen. De eerste signalen over agressie in zorg en welzijn kwamen vele decennia geleden: ambtenaren van de Sociale Dienst werden “regelmatig” bedreigd of door het loket getrokken, letterlijk. Schande sprak men er van!

Tegenwoordig is agressie niet meer weg te denken uit het maatschappelijk leven. Mijmeren over vroeger haalt niet veel uit. Veel eerder zijn werknemers in de zorg bijvoorbeeld er bij gebaat zogeheten sociale steun van hun collega’s en leidinggevende te krijgen, als het geweld zich tegen hen keert. Sociale steun in de vorm van een luisterend oor, opbeurende woorden, begrip en waardering voor wat de ander doet.

Je kunt 37 keer hebben dat de zwaar demente bewoner je ontglipt tijdens het aan- of uitkleden en luid schreeuwend naakt de gang op rent; de 38e keer knapt er iets en zet je de bewoner een tikkie hardhandig terug op zijn bed of stoel. Is dat agressie jegens de bewoner? Of is dat een normale, menselijke reactie van een zorgverlener die, heel gek, ook maar van vlees en bloed is?

De grens tussen wat geweld is en wat niet, is uiterst moeilijk vast te stellen – behalve de uitgesproken gevallen natuurlijk. Wat de ene keer nog kan passeren, is een volgende keer, in een andere situatie, niet correct. Niet van de zorgverlener, of niet van de patiënt, bewoner of familie. Er zijn geen duidelijk vast te stellen objectieve criteria. Want het is met agressie zoals het met de rest van het leven is: van de één kun je meer hebben dan van de ander.

Wordt spugen als agressie gezien, dan kan een bewoner die verder nooit problemen geeft, door een keer – oeps – boos te spugen, worden gebrandmerkt als agressief persoon. Wordt een corrigerende tik op de billen van een kind als ‘mishandeling’ geboekstaafd, dan is half Nederland in zijn jeugd mishandeld.

Wat is agressie? Hoe ga je er mee om? Hoe voorkom je agressie? Elk jaar een training volgen?

En hoe ga je om met je eigen agressie? Hoe voorkom je dat je boos of agressief wordt? Elk jaar een andere training volgen?

Er zullen nog vele onderzoeken en statistieken volgen, maar maak het onderwerp agressie onder elkaar in elk geval bespreekbaar! Een oplossing ligt niet voor de hand, maar erover praten helpt wel.