Alternatieven voor het PGB: Coöperaties hulpvragers en zzp'ers

Over de veranderingen in het PGB hebben we al eerder gesproken en we hebben ook een aantal alternatieven behandeld, zoals het werken via een toegelaten instelling. Toch blijft de roep klinken om de veranderingen in het PGB weer terug te draaien. Diverse organisaties zetten zich hier zelfs actief voor in en misschien helpt het dat het kabinet gevallen is maar vooralsnog gaat het uitkleden van het PGB gewoon door.

We blijven daarom zoeken naar oplossingen om de zzp’ers in de zorg zo veel mogelijk kansen te bieden en de hulpvragers zo veel mogelijk keuzevrijheid te laten houden. Een van de mogelijke manieren is het aangaan van een samenwerkingsverband zoals een coöperatie. Collectieve verzekeringen voor zzp’ers bestaan al langer en er worden op dat gebied ook andere samenwerkingsverbanden gestart, zoals de zogenaamde broodfondsen. Hierover een volgende keer meer. Maar hoe zit dat met de andere aspecten van het werk, met name als het aankomt op het binnenhalen van opdrachten?

Coöperaties

Her en der zien we zulke initiatieven opkomen. Zo is Per Saldo, een brancheorganisatie in de zorg, nu met een proef bezig om een collectief op te richten van hulpvragers. Het idee is dat een zorgkantoor dan voor zorg in natura ook zzp’ers kan inhuren, via dat collectief. De hulpvrager maakt dan direct afspraken met de zzp'er en het zorgkantoor maakt afspraken met het collectief. Dit zou ook voor de hulp een oplossing kunnen bieden want zoals we eerder geconstateerd hebben, is het  voor een individuele zzp’er feitelijk onmogelijk om een contract af te sluiten met het zorgkantoor. De eisen zijn te hoog en de administratieve lasten te zwaar. In een samenwerkingsverband van zzp'ers zou dat wellicht nog makkelijker te regelen zijn: Administratieve lasten kunnen gedeeld worden en de slagkracht in onderhandelingen met derden wordt vergroot. Wat zijn van zo’n collectieve constructie de voor-en nadelen of beter gezegd; waar kan winst worden behaald en wat zijn de knelpunten?

• Hoe wordt de organisatie opgezet?

Er moet natuurlijk iemand verantwoordelijk zijn voor het collectieve aspect. Wie is dat? En hoe zorg je ervoor dat de coöperatie niet verdacht veel op een gewoon zorgbedrijf of bemiddelingsbureau gaat lijken? Aan de andere kant, als het goed wordt opgezet zou je wel de lusten van zelfstandigheid hebben en niet de lasten. Je zou dan vrij zijn om je eigen cliënten te houden en hulpvragers zijn vrij om hun eigen hulpen uit te kiezen, net als via een PGB. Alleen nu via de omweg van de zorg in natura, een zorgkantoor en de coöperatie (klinkt nog al omslachtig, misschien iets voor de nieuwe regering om rekening mee te houden?).

• Wie betaalt dit?

Uiteraard zijn er kosten verbonden aan het opzetten van een nieuwe organisatie. Hoe worden deze verdeeld? Het hele idee van zelfstandig zijn is dat je niet gebonden bent aan een enorme bureaucratie. Aan de andere kant, die bureaucratie is er in de hulpverlening toch wel in de de vorm van eisen waaraan je moet voldoen (hoor ik daar VAR; het budgetplan?) en de administratie die je moet voeren. Dus wellicht kan ook wat dit betreft een collectief deze dingen efficiënter en dus goedkoper regelen.

• Wie is verantwoordelijk voor de kwaliteit van de zorg?

Dit is misschien wel de belangrijkste hobbel in de pogingen een coöperatie van hulpvragers of zzp'ers in de zorg op te richten. Een zorginstelling is verantwoordelijk voor de geleverde zorg, onafhankelijk van welke werknemer die zorg levert en een zzp’er is uiteraard verantwoordelijk voor zijn of haar eigen handelen. Maar hoe zit dat met een collectief? Zoals eerder besproken (Werken via een toegelaten instelling) heeft de rechter daar eerder moeilijk over gedaan waarna de wetgever de regels heeft veranderd. In principe is het nu dus wel mogelijk maar het is nog niet duidelijk hoe dat er in praktijk uit moet komen te zien.

•  Beter dan een bemiddelingsbureau

Ten opzichte van bemiddelingsbureaus zijn er duidelijke voordelen. De belangrijkste is misschien wel dat een coöperatie zelf geen winst hoeft te maken, het gaat puur om de deelnemers aan die coöperatie. Dit zou in principe moeten beteken dat de kosten lager zijn dan bij een bemiddelingsbureau en dat je dus meer voor jezelf overhoudt. Daarnaast kan je invloed uitoefenen op de koers van het collectief, wat bij een bemiddelingsbureau lang niet altijd het geval zal zijn.

Onduidelijkheid

Het oprichten van coöperaties om de afbrokkeling van het PGB te verzachten lijkt dus geen slecht idee. Zowel vanuit hulpvragers als vanuit hulpen zijn er veel voordelen aan samenwerking, met name omdat op die manier wellicht een contract met een zorgkantoor kan worden afgesloten voor zorg in natura of Wmo zorg. Maar dit proces bevindt zich nog in de kinderschoenen en er zijn heel wat haken en ogen aan. Duidelijkheid vanuit ze zorgkantoren en de overheid zou veel helpen maar met de huidige regeringssituatie hoeven we daar voorlopig niet op te rekenen. Dus als je een goed idee hebt of zelfs al een initiatief gestart ben horen we het graag. Alles om ervoor te zorgen dat hulpvragers de hulpen kunnen inschakelen bij wie zij zich het prettigste voelen en er voor zzp’ers genoeg werk is in de hulpverlening.