Bezuinigingen thuiszorg niet rendabel

De afgelopen tijd is er vaak gezegd dat bezuinigingen in de thuiszorg uiteindelijk alleen tot hogere kosten zouden leiden. Dat was ook de mening van de meeste lezers die op onze poll een stem uitbrachten. Naar aanleiding daarvan hebben we gevraagd aan Koos van Arkel, bedrijfseconoom en fiscalist om zijn licht over de vraag te laten schijnen. Hij vertelde het volgende:

"Toen ik in 1976 begon met mijn  studie Bedrijfseconomie leerde ik de definitie van  ‘onderneming’: Een onderneming is een duurzame organisatie van kapitaal en arbeid gericht op het bereiken van een bedrijfsdoelstelling. Die doelstelling kan bijvoorbeeld bestaan uit het maken van auto’s of het produceren van tomaten.

Ik leerde tegelijk dat ‘winstmaximalisatie’ natuurlijk ook tot dat doel zou kunnen behoren, maar dat dát nu juist een kortzichtige doelstelling is. Je houdt dat echt niet erg lang vol. Korte termijn denken dus.  Toch – achteraf – was de hele denktrant toch wel echt materialistisch: het ging om machines en om mensen die volgens de bepaalde standaarden hun productiecapaciteit inzetten. Onpersoonlijk. Mensen waren eigenlijk net zo goed machines…

De thuiszorg is ook een organisatie van kapitaal een arbeid gericht op het bereiken van een (bedrijfs)doel. Maar er is een heel groot verschil met een commercieel bedrijf: de ‘output’ is niet een auto of een doos tomaten. Nee: de ‘output’ is menselijk welzijn ! De ‘output’ van thuiszorg is niet een product waar mensen voor kunnen kiezen, zoals men wel of niet voor een auto kiest. De ‘output’ is geen materialisme, de ‘output’ is broodnodige welzijn, of wel ‘zorg’. De  ‘output’ is dát wat mensen nodig hebben, waar mensen niet buiten kunnen, zoals niemand buiten eten en drinken kan.

Daarom zijn bezuinigingen in de thuiszorg meestal niet effectief. Uiteraard hebben we het hier niet over het wegnemen van inefficiënte zorg, daar is niets mis mee. Het gaat hier om het wegnemen van zorg als zodanig. Het is voor de ‘afnemers’ van de zorg geen keuze: ze hebben het nodig.

Ziekenhuizen sturen heel veel sneller patiënten naar huis. Hebben ze ‘dus’ minder zorg nodig? Welnee: iemand anders moet die zorg vervolgens overnemen. Thuiszorg. Als thuiszorg die zorg niet meer kan geven, is die zorg dan niet meer nodig? Welnee: dan zullen anderen het over moeten nemen. Dus tuigen we – op termijn – daarvoor weer nieuwe organisaties op. Met andere woorden: dergelijke bezuinigingen hebben geen zin. Ze leveren niets op: zeker met een toekomstbeeld van verwachte  toename van zorg vanwege de  vergrijzing.

Bij productieondernemingen kun je bezuinigen: de afnemers hebben keuzevrijheid. In de zorgsector hebben de afnemers géén keuze vrijheid. De zorg is nodig. Bezuinigen leidt tot het verschuiven van zorg naar andere, vaak nieuwe, organisaties. Op die manier ontstaan er extra  organisatiekosten, voor het afbreken en weer moeten opbouwen van zorgstructuren. Dat betekent nieuwe maatschappelijke kosten. Oog voor efficiency is prima; afbreken van zorgstructuren helpt niet. De noodzaak van zorg blijft. Met brood alleen blijven we niet in ‘leven’.

Koos van Arkel, bedrijfseconoom en fiscalist bij PWC en raadslid Christenunie Alphen aan den Rijn