De voors en tegens van broodfondsen

Een van de manieren om je als zzp’er te beschermen tegen de risico’s van arbeidsongeschiktheid is via een zogeheten ‘broodfonds’. Dit alternatief voor een arbeidsongeschiktheidsverzekering wordt de laatste tijd vaak in de media besproken. Het is een vorm van wat ook wel een ‘schenkkring’ wordt genoemd, waarin een relatief kleine groep mensen op basis van vertrouwen afspraken maakt over het schenken van geld als zich een bepaalde (onverwachte) situatie voordoet. Wat houdt zo’n broodfonds precies in en wat zijn de voor -en nadelen?

Broodfonds

Het idee is dat je een vereniging opricht met mensen die je kent en afspreekt geld opzij te leggen op een speciaal daarvoor geopende rekening. Dat geld blijft van jezelf (ook fiscaal) maar kan worden aangewend op het moment dat een of meer mensen uit de groep (tijdelijk) niet kan werken door ziekte of een ongeval. Hoe veel je maandelijks spaart en hoe hoog de uitkering zal zijn, spreek je onderling met elkaar af. Daarnaast deel je door middel van een instapbedrag en een vaste contributie in de kosten van de administratie.

Een broodfonds of schenkkring richt je zelf op of je sluit je aan bij een bestaand fonds via iemand die daar al bij zit. Er is geen centraal gestuurd orgaan dat het geld verzameld en herverdeelt. Als je de naam en het broodfonds logo wil gebruiken moet je echter wel begeleid worden door het bedrijf dat het concept heeft ontwikkeld. Jouw groep huurt hen in voor het vaste instapbedrag (nu 350 euro p.p.). Zie hiervoor hun website www.broodfonds.nl.

Op basis van hun ervaringen hebben zij ook een aantal regels opgesteld. Zo stop je op een gegeven moment met storten als er weinig of niets uitgekeerd hoeft te worden (het gespaarde bedrag hoeft niet nodeloos hoog te worden); er is een minimum (20) en maximum (50) aantal deelnemers per fonds; de uitkering kan al twee weken na arbeidsongeschiktheid beginnen en kent een maximale duur van 2 jaar; en zijn er vaste schalen en verhoudingen tussen wat je inlegt en eventueel ontvangt. Het staat je overigens vrij deze adviezen te negeren en zelf een schenkkring op te richten met andere regels. Alleen mag je het dan dus geen broodfonds noemen.

Voors en tegens

Het principe van collectief sparen en vervolgens aan elkaar schenken als het nodig is klinkt goed maar er zijn ook andere geluiden te horen. Hieronder een aantal overwegingen.

• Omdat het geld van jezelf blijft (minus een eventuele uitkering, de contributie en het instapbedrag), kun je makkelijk uitstappen als je bijvoorbeeld een vaste baan krijgt. In dat geval behoud je gewoon je spaargeld. Daar staat tegenover dat je je vangnet ook kwijt bent op het moment dat ineens meerdere mensen tegelijk uitstappen en het fonds ophoudt te bestaan.

• Het draait allemaal om vertrouwen. Dit is een mooi begrip maar weerbarstig in de praktijk. Ook in een groep van 20 tot 50 mensen kan er genoeg onenigheid ontstaan. Bedenk dus goed met wie je in zee gaat. Want iemand kan de groep benadelen door te doen alsof die ziek is maar de groep kan ook het individu benadelen. Als je (zonder reden) als onbetrouwbaar wordt aangemerkt kun je uit de vereniging gezet worden en is je voorziening weg. Ook dan heb je natuurlijk nog steeds wel je eigen geld.

• Als er grote verschillen zijn binnen de groep, bijvoorbeeld wat betreft bedrijfsrisico's of leeftijd, kan het voor sommigen in de groep onvoordelig zijn. Je hebt dan misschien geen of minder profijt van het fonds maar moeten toch betalen als anderen ziek worden. In tegenstelling tot bij een verzekering gaat het hier wel om mensen die dichtbij je staan. Dat maakt het wellicht makkelijker de verschillen te accepteren of aanvullende afspraken te maken. Of misschien vind je het juist fijn om de mensen in je schenkkring te ondersteunen.

• Als een groep heel homogeen is (bijvoorbeeld allemaal hetzelfde werk of dezelfde leeftijdscategorie) kan dat weer eigen risico’s met zich meebrengen. Verschillen tussen de deelnemers verkleint de kans dat veel van hen tegelijk uit de roulatie zijn en dus een uitkering nodig hebben; en als te veel mensen tegelijk een schenking krijgen is het gespaarde geld misschien niet afdoende.

• Het is niet duidelijk dat deze constructie financieel echt voordelig is. Zo zit er in de beginfase nog niet genoeg geld in de pot om beloofde uitkeringen ook echt te kunnen betalen en zijn de startkosten gecombineerd met de maandelijkse contributie behoorlijk hoog. Ook is de eventuele schenking weliswaar belastingvrij maar niet aftrekbaar voor je inkomstenbelasting.

Discussie

Broodfondsen of andere schenkkringen (zoals het Arbeidsongeschiktheidsfonds ‘SmartFund’) kunnen misschien nuttig zijn maar het systeem kent zijn beperkingen, vooral op het gebied van zekerheid van je uitkering. Vertrouwen is een fragiel begrip, zeker als het om zoiets groots als je levensonderhoud gaat. De onderlinge afspraken zijn wel heel erg belangrijk en de zekerheid die je ervoor terug krijgt niet zo groot. Het is natuurlijk niet voor niets dat verzekeringspolissen zulke ingewikkelde documenten zijn, het is niet altijd duidelijk wanneer iemand ziek is en recht heeft op een uitkering. Ook is er nog te weinig ervaring met broodfondsen om de werking op langere termijn goed in te kunnen schatten. En de kosten zijn ook aan de hoge kant. Al met al lijken het meer de ideële overwegingen dan financiële zekerheid te zijn, die een broodfonds aantrekkelijk maken.