Patiëntenorganisaties krijgen tonnen van farmaceuten

Elk bedrijf wil natuurlijk winst maken. Maar veel bedrijven vinden het ook heel belangrijk om te laten zien dat het ze niet alleen maar om geld gaat. Zo sponsoren zorgverzekeraars in de laatste maanden van het jaar bijvoorbeeld een ware prijzenregen voor mooie initiatieven in de zorg. Maar ook de farmaceutische industrie laat zich niet onbetuigd: op Tweede Kerstdag berichtte RTL Nieuws over de grote bedragen die deze bedrijven uitdelen aan patiëntenorganisaties.

Bij de 15 grootste farmaceuten ging het in 2010 daarbij om maar liefst 1,7 miljoen euro. Koplopers waren daarbij het Astmafonds met 256.900 euro en de Diabetesvereniging met 178.391 euro. De patiëntenverenigingen kunnen het geld maar al te goed gebruiken: zo is het Longkankerinformatiecentrum voor maar liefst 96 procent afhankelijk van sponsoring door farmaceutische bedrijven.

De organisaties besteden het geld volgens RTL Nieuws vooral aan websites, speciale projecten of het organiseren van patiëntenbijeenkomsten. Maar sommigen gaan verder. Bij de hemofilievereniging NVHP komt bijvoorbeeld op kosten van farmaceut Baxter iemand werken, die advies uitbrengt over hoe de vereniging voor de toekomst weer gezond en veerkrachtig kan worden.

Dat patiënten vaak helememaal niet weten dat hun organisatie gesponsord wordt, roept niet alleen bij hen vragen op over of patiëntenorganisaties eigenlijk wel zo onafhankelijk zijn. Hoogleraar Frits Rosendaal van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) is één van de mensen die ook zo zijn bedenkingen heeft. Hij is geschrokken van van de grote bedragen die er omgaan. "Wat daar mis aan is, is dat patiëntenverenigingen het belang van de patiënt verdedigen en door dit soort sponsoring zou het beeld kunnen ontstaan dat dit niet zo is."

De patiëntenverenigingen zelf denken daar anders over. "Zo lang je maar zorgt dat jezelf als vereniging niet afhankelijk wordt van de farmacie is er niets aan de hand en dat bereiken we door steeds verschillende partijen te benaderen", zegt bijvoorbeeld een woordvoerder van de hemofilievereniging. Ook voorzitter Ernst Lammers van het Longkankerinformatiecentrum benadrukt dat er echt geen sprake is van beïnvloeding: "Wij voldoen aan alle regels om dat juist te voorkomen".

Nu valt natuurlijk niet te ontkennen dat patiëntenorganisaties geld nodig hebben om hun werk te kunnen doen. En als dat geld van de farmaceutische industrie komt, is het lastig om elke schijn van belangenverstrengeling te vermijden. Dat probleem zou natuurlijk voor een groot deel uit de wereld geholpen kunnen worden door de patiëntenorganisaties voldoende te subsidiëren, bijvoorbeeld met een deel van de zorgpremie die alle verzekerden betalen.

Maar zo eenvoudig is dat niet, want ook verzekeraars willen natuurlijk graag wat verdienen. En een deel van de premie weggeven helpt daar niet bij.